DẠ” vs “CÁI GÌ?”
Hồi nhỏ, mình luôn được dạy là khi người lớn gọi phải trả lời “Dạ”, tuyệt đối không được nói “Cái gì?”, vì như thế là vô lễ. Và mình cũng dạy hai bạn nhỏ nhà mình như vậy.
Mình nhận ra cách nhanh nhất để dạy con làm điều gì là mình làm y hệt như vậy, nên từ nhỏ mỗi lần con gọi mình thì mình luôn “Dạ” với hai bạn. Riết quen miệng, ai gọi, mình cũng “Dạ”.
Và hai bạn vẫn luôn “Dạ” mỗi khi mẹ gọi — cho đến một ngày…
Các bạn không “Dạ” nữa. Thay vào đó là im lặng, rồi “Sao?”, và cuối cùng là “Cái gì?”. Thường thì khi hai bạn không “Dạ”, mình sẽ gọi lại cho đến khi nghe tiếng “Dạ” quen thuộc. Mình nhắc nhẹ, các bạn làm theo. Nhưng lần này thì không.
Cách đây 2 ngày. Mình gọi.
Bạn đáp: “Cái gì?”
Mình gọi lại.
Bạn vẫn: “Cái gì?”
Năm lần như vậy.
Mình cảm nhận bạn đang không thoải mái. Và ngay lúc đó, mình nhận ra: mình đang cố thắng cuộc chiến tên là “Dạ mẹ” - một cuộc chiến mà nếu tiếp tục, cả hai sẽ bị tổn thương.
Và mình dừng lại. Đặt hết ý muốn nói xuống. Mình bước sang chỗ khác, và hít thở.
Rồi một câu hỏi đến rất tự nhiên: Điều gì khiến một đứa trẻ vốn vẫn cư xử theo một cách, bỗng thay đổi chỉ trong một ngày? Và như một cỗ máy, trong đầu mình vang lên: “Mình đã làm gì sai?”
Câu hỏi ấy chạm đúng vào một hệ tư tưởng vô hình — nếu không nhận diện và chuyển hóa, mình sẽ tiếp tục tạo ra khổ đau cho chính mình và trao truyền nó sang con.
—--------
Hệ tư tưởng “Con ngoan hay hư là do cha mẹ”
Khi thấy một đứa trẻ cư xử không đúng chuẩn “lễ phép”, ta dễ buông những câu như: “Đồ mất dạy.”, “Con nhà ai mà không biết dạy.”
Đằng sau đó là niềm tin sâu kín rằng: hành vi của con là bằng chứng cha mẹ dạy dỗ tốt hay không. Niềm tin này như một cái gông vô hình, buộc cha mẹ mang cảm giác trách nhiệm — theo nghĩa “tội lỗi”. Và mình cũng đã rơi vào cái bẫy ấy.
—————
Bạn đã bao giờ trồng hoa?
Bạn dành hết tâm huyết chăm chút cho cây hoa, bạn vui khi thấy những cái nụ đầu tiên. Rồi một ngày những cái nụ đó nở hoa, có những bông thật đẹp, bung cánh to lộng lẫy. Và có 1 bông rất ít cánh, có những cánh bị móp méo, bị sâu - một bông hoa xấu xí.
Bạn có bao giờ tự hỏi: “Tôi đã làm gì sai mà hoa nở xấu như vậy?”
Có lẽ là không.
Vậy tại sao khi con cư xử “xấu xí”, ta lại lập tức quy lỗi về mình?
Bởi sâu trong vô thức, ta nghĩ mình sở hữu con.
“Con của tôi.” Hai chữ “của tôi” nghe như xác định mối quan hệ, nhưng chúng lại mang cả nghĩa ownership — sở hữu. Tiền của tôi. Nhà của tôi. Xe của tôi. Và… con của tôi.
Và khi đã nghĩ là sở hữu, ta tin mình có quyền kiểm soát, nhào nặn, điều chỉnh. Khi con không trở nên đúng như ta mong muốn, ta đau khổ.
Chưa hết, ta muốn tất cả những “bông hoa” của mình phải đẹp nhất — theo tiêu chuẩn ta tin là đúng, mà đôi khi những tiêu chuẩn này ta thừa kế từ xã hội.
Ta không chấp nhận những bông hoa “xấu xí”. Ta muốn cắt bỏ chúng. Nhưng con không phải một bông hoa trong chậu để ta cắt đi những phần không ưng ý.
Không thể cắt bỏ, nhưng cũng không chấp nhận — Ta đau khổ.
—-----------
Khoảnh khắc bạn có thể yêu cả những bông hoa ít cánh và bị sâu, bạn bắt đầu bước vào tình yêu vô điều kiện.
Bạn yêu con khi con dễ thương.
Và bạn cũng yêu con khi con “xấu xí”.
Càng có nhiều yêu thương, bạn càng có khả năng mở lòng với cả những đứa trẻ khác— và luôn những “đứa trẻ đã lớn” ngoài kia — khi họ cư xử chưa đẹp.
Bạn bớt dần những phán xét: “Không lễ phép.”, “Mất dạy.”, “Thô lỗ.”
Bạn bắt đầu hành trình làm cha mẹ hạnh phúc — nơi cả bạn, con, và những người quanh bạn đều được tưới tẩm năng lượng hạnh phúc của bạn.
Bạn không còn ép con phải dễ thương.
Bạn cũng không còn ép mình phải là cha mẹ hoàn hảo.
Bạn chấp nhận con.
Và bạn cũng chấp nhận chính mình.
Trong sự chấp nhận ấy, bạn trao cho cả hai sự tự do.
Và trong tự do đó, con sẽ nở thành bông hoa đẹp nhất — theo cách riêng của con — bởi con được tưới tẩm bằng chất liệu quý nhất: tình yêu thương vô điều kiện.
Vì trong tình yêu vô điều kiện, không có bông hoa nào là xấu xí cả.
—-------------
Và hôm nay, hãy cho bạn 1 cơ hội để KHÔNG làm “cha mẹ hoàn hảo”
- Buông một điều nhỏ bạn muốn kiểm soát về con
- Chấp nhận một điều nhỏ của con mà bạn từng khó chấp nhận.
- Lắng nghe một câu trả lời không như ý.
Mỗi lần bạn chọn yêu thay vì uốn nắn, một lớp xiềng xích trong bạn sẽ rơi xuống.
Và mỗi lớp xiềng rơi xuống, con sẽ có thêm một khoảng trời để lớn lên.
Duyên Lê - là một bà mẹ.